Drewry Dünya Konteyner Endeksi’nde yıl başından bu yana yaşanan yaklaşık yüzde 40’lık düşüş, küresel deniz taşımacılığı sektöründeki arz-talep dengesizliğini gözler önüne seriyor.

Gemi siparişlerinde ise ilk yarıda yüzde 64’e varan bir gerileme yaşandı.

Uzmanlar, yılın ikinci yarısında navlundaki düşüşün daha da hızlanacağını öngörüyor.

Dünya ticaretinin yaklaşık %80’inin gerçekleştirildiği deniz taşımacılığı sektörü, 2025’in ilk yarısında ciddi bir duraklama dönemine girdi. Drewry Dünya Konteyner Endeksi (WCI), Ocak ayında 4.000 dolara yaklaşan seviyesiyle başladığı yılı temmuz ortasında yüzde 40’a yakın bir düşüşle 2.499 dolara kadar gerileyerek sektörün karşı karşıya olduğu baskıyı ortaya koydu. Endeksteki düşüşe, küresel ticaretteki yavaşlama, artan jeopolitik riskler ve ABD-Çin ticaret gerilimi gibi faktörler etkili oldu.

ABD-Çin Ticaret Gerginliği Piyasayı Zorluyor

WCI’daki dalgalanmanın temel nedenlerinden biri, ABD Başkanı Donald Trump döneminde Çin ürünlerine getirilen gümrük vergileri oldu. Mayıs-Haziran döneminde gümrük tarifelerine verilen 90 günlük ara, kısa süreli bir toparlanma yaratsa da, talep yetersizliği ve arz fazlası bu kazanımı kısa sürede silip süpürdü. Ağustos ortasında gümrük vergisi muafiyetlerinin sona ermesiyle, denizcilik şirketleri Pasifik rotasındaki bazı seferlerini iptal etmeye başladı.

Drewry uzmanlarına göre, yılın geri kalanında spot navlun oranlarındaki dalgalanma sınırlı kalacak, ancak genel düşüş eğilimi sürecek. Spot fiyatların seyri, Trump’ın gelecekteki gümrük politikaları ile Çin gemilerine uygulanması muhtemel ABD yaptırımlarına bağlı olarak şekillenecek.

Kapasite Fazlası Sektörü Baskılıyor

Lojistik analiz şirketi Xeneta, 1 Haziran'dan bu yana Asya'dan ABD kıyılarına giden konteynerlerin ortalama spot fiyatlarında %50’nin üzerinde bir düşüş yaşandığını açıkladı. Xeneta’nın Teknoloji ve Veri Sorumlusu Erik Devetak, küresel taşımacılıkta ciddi bir kapasite fazlası olduğunu ve bu durumun piyasayı baskılamaya devam edeceğini belirtti.

DHL Global Forwarding Asia Pacific CEO'su Niki Frank, yaz aylarında Asya-Kuzey Amerika hattında artan trafiğin taşıyıcıları agresif kapasite artırımlarına yönelttiğini ancak talep ivmesinin kısa sürede azaldığını vurguladı. Frank, bu durumun arz fazlasını derinleştirdiğini ifade etti.

Veson Nautical analisti Jarl Milford ise, yılın ikinci yarısında daha fazla geminin devreye girmesiyle navlun fiyatlarının istikrarlı biçimde düşeceğini öngördü. Milford, “Gümrük vergisi politikaları ve küresel talepteki yavaşlama, piyasaya yönelik baskıyı artırıyor” dedi.

Kızıldeniz Krizi Rotaları Değiştirdi

Kızıldeniz’de Yemenli Husi milislerinin ticaret gemilerine yönelik saldırıları, gemilerin geleneksel rotalarından sapmasına neden oldu. Taşıyıcılar, güvenlik gerekçesiyle bu bölgeden uzaklaşırken, bazıları gümrük vergilerinden kaçınmak için ABD limanlarını da es geçiyor. Uzmanlara göre bu durum, rotaların uzamasına ve daha fazla geminin uzun süreli seferlerde meşgul olmasına yol açıyor. Bu da arz fazlasının bir kısmını emerek, navlun fiyatları için bir "taban" oluşturmaya yardımcı oluyor.

Tamer Kıran: "Küresel Gemi Siparişleri Sert Düştü"

Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Tamer Kıran, ağustos ayı meclis toplantısında yaptığı konuşmada sektörün içinde bulunduğu durumu değerlendirdi. Kıran, “Gümrük vergileri, jeopolitik riskler ve ABD'nin Çin menşeli gemilere uygulamayı planladığı ek liman ücretleri, küresel deniz taşımacılığını olumsuz etkiliyor” dedi.

Kıran’ın verdiği bilgilere göre, 1000 GT ve üzeri gemilerde yeni inşa siparişleri, 2025’in ilk yarısında bir önceki yıla kıyasla adet bazında yüzde 63,8, DWT bazında ise yüzde 57,9 azaldı. Bu düşüş, yeni inşa gemi fiyatlarında da gerilemeye neden oldu. Çin’in bu gelişmelerden en olumsuz etkilenen ülke olduğunu vurgulayan Kıran, Çin’in yeni gemi inşa sözleşmelerinin yıllık bazda %69,6 oranında azaldığını belirtti.

Kıran ayrıca, 2025 yılında küresel denizyolu taşımacılığının yalnızca yüzde 0,1’lik bir artışla 12,7 milyar ton seviyesinde kalmasının beklendiğini ifade etti.

Koster Piyasasında Sınırlı İyileşme

Navis Danışmanlık Koordinatörü Engin Koçak, Türkiye’nin artan ithalatı sayesinde nehir-deniz tipi koster taşımacılığında sınırlı da olsa bir canlanma yaşandığını belirtti. Özellikle Azov-Marmara ve Rostov-Marmara rotalarında buğday taşımacılığı navlunlarında artış gözlendi.

Öne çıkan bazı navlun oranları şu şekilde:

Azov-Marmara: 3.000 ton buğday yükü için navlun 23-24 $/ton
Rostov-Marmara: 25-26 $/ton
Rostov-Mersin: 40-41 $/ton

Ancak Karadeniz genelinde Ukrayna ve Rusya çıkışlı yükler konusunda armatörlerin hâlâ temkinli davrandığı belirtiliyor.

Sonuç: Belirsizlik ve Durgunluk Sürüyor

Küresel deniz taşımacılığı sektörü, arz fazlası, jeopolitik krizler, ticaret savaşları ve yavaşlayan talep nedeniyle tarihi bir durgunluk yaşıyor. Gemi siparişlerindeki sert düşüş, taşıyıcıların geleceğe dair temkinli yaklaşımını ortaya koyarken, uzmanlar yakın vadede kalıcı bir toparlanmanın zor göründüğünü ifade ediyor. Sektör, 2025’in geri kalanında da düşük navlunlar ve yüksek belirsizliklerle mücadele etmeye devam edecek gibi görünüyor.

TÜRK DENİZ MEDYA