Gemileri Bekleyen Zorunlu Değişiklikler ve Olası Etkileri

Gemileri Bekleyen Zorunlu Değişiklikler ve Olası Etkileri

Dünya Deniz ve Çevre Koruma Komitesi (MEPC) 16-20 Kasım 2020’de sanal oturumda toplanarak, mevcut gemilerin karbon salınımını azaltmak için yeni zorunlu düzenlemelerin taslağını onaylamıştır.

MARPOL Sözleşmesi’nde Yapılan Taslak Değişiklikler

Gemilerin karbon salınımını azaltmak için teknik ve operasyonel bir yaklaşım gerekmektedir. Uluslararası taşımacılığın karbon salınımının; 2008 yılına kıyasla 2030 yılına kadar yüzde 40 oranında azaltılması hedeflenmektedir. MARPOL taslak değişiklikleri; 2021 Haziran ayında yapılacak MEPC 76 oturumunda resmi olarak kabul edilmek üzere sunulacaktır. Strateji olarak, kısa vadeli tedbirler 2018 ile 2023 yılları arasında komite tarafından kesinleştirilen ve kabul edilen tedbirler olacaktır. Daha ayrıntılı olarak taslak değişiklikler, MARPOL Ek VI Bölüm 4'teki enerji verimliliği önlemlerine daha fazla gereksinim ekleyecektir.

Mevcut gereksinimler, yeni inşa edilen gemiler için Enerji Verimliliği Tasarım Endeksi’ne (EEDI) dayanmaktadır. Bu durum, yeni gemilerin daha fazla inşa edilmesi ve tasarlanması anlamına gelir. Temelden daha verimli enerji ve tüm gemiler için zorunlu Gemi Enerji Verimliliği Yönetim Planı (SEEMP) gemi operatörlerinin, gemiye özgü çeşitli önlemler yoluyla enerji verimliliğini artırmaya yönelik bir plana sahip olmalarını sağlar.

Taslak Değişikliklerin Amacı Nedir?

Uluslararası karbon salınımını azaltmak üzere gemilerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik değişiklikler şunları içerir:

Yeni bir Enerji Verimliliği Mevcut Gemi Endeksi’ne (EEXI) dayalı olarak karbon salınımını azaltmak için teknik gereksinim ve yeni bir operasyonel karbon salınımı göstergesine (CII) dayalı operasyonel karbon salınımını azaltmaya yönlendirmektedir. İkili yaklaşımla, hem teknik (geminin nasıl güçlendirildiği ve donatıldığı) hem de operasyonel önlemleri (geminin nasıl çalıştığı) ele alma amaçlanmaktadır.

Elde edilen EEXI, gemi tipleri ve boyut kategorileri için belirlenen farklı değerlere göre 400 GT ve üzeri gemiler için hesaplanacaktır.  Gemilerin, gerekli bir emisyon azaltma faktörüne (EEDI’A göre bir yüzde olarak ifade edilir.) dayanan belirli bir EEXI’ı karşılaması gerekecektir.

Yıllık Operasyonel Karbon Salınımı Göstergesi (CII) ve Gemilerin Derecelendirmesi

Taslak değişiklikler, 5.000 GT ve üzeri gemiler içindir (Gemiler hali hazırda akaryakıt için veri toplama MRV sistemine tabidir). Gemilerin yakıt tüketimi için gerekli yıllık operasyonel CII, belirli bir derecelendirme seviyesi dahilinde geminin operasyonel karbon salınımının sürekli iyileştirilmesini sağlamak için gereken yıllık azaltma faktörünü belirler. Elde edilen fiili yıllık operasyonel CII’ın belgelendirilmesi ve gerekli yıllık operasyonel CII'a göre doğrulanması gerekecektir. Bu çalışma, operasyonel karbon salınımının derecelendirmesini sağlayacaktır.

Derecelendirme; büyük üst, küçük üst, orta, küçük düşük veya düşük performans düzeyini gösteren bir ölçekte - operasyonel karbon salınımı derecelendirmesi A, B, C, D veya E olarak verilecektir. Bu performans seviyesi, geminin Gemi Enerji Verimliliği Yönetim Planı’na (SEEMP) kaydedilecektir.

Üç yıl üst üste D veya E olarak derecelendirilen bir gemi, gerekli endeksin (C veya üstü) nasıl elde edileceğini göstermek için bir düzeltici eylem planı sunmalıdır. Bayrak devletleri, liman yetkilileri ve diğer paydaşlar, uygun şekilde, A veya B olarak derecelendirilen gemilere teşvikler sağlamaya yönlendirilmelidir.

İnceleme Çalışmaları

Taslak değişiklikler, IMO'nun CII ve EEXI gereksinimi ve uygulanmasının etkinliği en geç 1 Ocak 2026 tarihine kadar gözden geçirmesini ve gerekirse daha fazla değişiklik geliştirilmesi gerektirecektir.

Sonraki Adımlar

Taslak değişiklikler, Haziran 2021'de yapılacak MEPC 76 oturumunda kabul edilecektir. MARPOL anlaşması, taslak değişikliklerin kabul edilmeden en az 6 ay önce dağılarak benimsenmesini ve en az 16 ay sonra yürürlüğe girerek 1Ocak 2023’te zorunluluk haline gelmesini gerektirmektedir.

Etki Değerlendirmesi

2019'da kabul edilen önlemlerin, devletler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi prosedüre dayanacaktır. Kapsamlı bir etki değerlendirmesinde; devletler üzerindeki olumsuz etkilerine ilişkin ayrıntılı bir nitel ve/veya nicel değerlendirme sunulması ve kanıt olabilecek prosedür, maliyet ve etkililik analiz araçları gibi araçlar ve modeller dikkate alınacaktır.

Örneğin; deniz ulaştırma maliyet modelleri, ticaret akış modelleri, Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH) üzerindeki etki; güncellenmiş Marjinal Azaltma Maliyet Eğrileri (MACC), ekonomik ticaret modelleri, ulaştırma modelleri, birleşik ticaret-ulaştırma modelleri deniz ticaret odaları tarafından hazırlanarak, kısa vadeli ortak önlemlerin nihai kapsamlı etkileri MEPC 76'ya sunulmalıdır.

MEPC 76’ya sunulmak üzere kabul edilecek önlemlerin, devletler üzerindeki etkilerinin gözden geçirilmesi için olası bir çerçevede ve uygun şekilde, devletler üzerindeki orantısız ve olumsuz etkileri ele alınabilecektir.

Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) Sera Gazı Stratejisi

2018'de kabul edilen ilk IMO Sera Gazı Stratejisi, 2008'e kıyasla 2050'ye kadar gemilerden kaynaklanan sera gazı emisyonunu yarıya indirmek ve uluslararası taşımacılığın karbon salınımını 2030'a kadar 2008'e kıyasla yüzde 40 azaltmak için iddialı hedefler konulmaktadır.

Strateji; emisyonları daha da azaltmak ve stratejideki hedeflere ulaşmaya yardımcı olmak için bir dizi olası önlemleri listelemektedir. Özellikle 2030 yılına kadar deniz taşımacılığından kaynaklanan karbon salımı yüzde 40 azaltılacaktır.

Komite, 2018 ve 2023 arasında, her ne kadar erken eyleme geçmeyi amaçlasa da, 2023'ten önce uluslararası nakliyeden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılmasını sağlamak için potansiyel erken önlemlere öncelik verilecektir.  Sera gazı emisyonlarını azaltmaya başlamak için her bir önlem ayrı ayrı tanımlanacaktır. Önlemlerin devletler üzerindeki etkileri değerlendirilecektir.

Sonuç olarak; mevcut gemilerde emisyon incelemelerine göre yapılacak derecelendirmeler, gemilerin ticari değerlerini ve operasyonlarını etkileyerek, verilen derecelendirme değerine göre ticari hareket alanları kısıtlayacaktır. Bu nedenle şimdiden taslak sözleşmeye bağlı olarak, İMEAK Deniz Ticaret Odası, Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği, Türk Armatörleri Birliği, Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası ve Gemi Mühendisleri Odası konsorsiyumunda etki analizleri yapılarak gemilerin derecelerinin belirlenmesi yerinde olacaktır. Tespit edilen derecelere karşın üst derecelere teşvikler ve ticari öncelikler sağlanmalı, alt dereceli olanlar için de iyileştirmelerin neler olabileceğini belirlenerek tedbirler alınmalıdır.

Derecelendirmelere göre alt derecede yani D ve E derecesinde olan gemiler, üç yıl izleme sonunda durumlarını değiştirememesi halinde ticaretten uzak tutulma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır. Yakıt tanklarını şerit iskandil ile ölçen ve yakıt harcamalarını servis tankında eksilme ile belirleyen gemiler D ve E sınıfında kalacaklardır. Gemilerin kalibre edilen flowmetre yakıt harcamalarının ölçülmesi, baca gazı emisyonunun çevrimiçi kontrolü ve geminin varacağı limana en etkin rotadan en uygun makine gücü kullanılarak ulaşması için uzaktan kontrollü programların geliştirilmesi ve uygulanması zaruri hale gelecektir.

Gemiler, Doğru Rota ve Doğru Yakıt Harcama İle C ve B Derecesine Yükseltilebilecektir

Burada Deniz Ticaret Odalarının, filo bazında yapılması gereken derecelendirmelere destek olarak yapacakları düzenleme ve analiz çalışmaları gemilerin doğru rotada ve doğru yakıtla seyredebilmeleri için gerekecek ekipman ve hat düzenlemelerinde gemi sahibi ve işletmelerin kayıplarını önleyecek teklif ve önerilerini MEPC 76 toplantısına sunacak şekilde hazırlaması önem arz etmektedir.

IMO’nun Haziran 2021’de yapılacak MEPC 76 toplantısında kabul edeceği kararlar 16 ayın ardından zorunluluk kazandıktan sonra 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle gerekliliklerini yerine getiremeyen gemilerin hızla hurdaya ayrılmalarına ve yeni inşa gemilerinin kızağa konulmasına başlangıç teşkil edecektir. Yeni inşa gemilerinin daha ekonomik ve daha hızlı üretime alınması için önceden gemi inşa otomasyonunu alt yapısı hazırlanarak modüler üretim yapabilen ülkelere ekonomik üstünlük ve imkân sağlayacaktır.

Ülkemizde yeni gemi inşası; tersane imkânlarıyla üretilen bloklar ve yurt dışından getirilen ekipmanlarla yapılmaktadır. Bu uygulama; gelecekte ülkemizin dünya gemi inşa sanayi ile rekabet edemeyecek şekilde maliyetlerle karşılaşmasına neden olacaktır.

Yeni gemi inşa tersaneleri, en kısa zamanda montaj tersaneleri olarak modernize edilerek yakın bölgelerde üretilen ve tüm ekipmanları yerleştirilmiş ve boyanmış blokların kızak üzerinde birleştirme çalışmalarına şimdiden başlamalıdır.

Yıllardır ekipmanları yurt dışından temin edilen yeni inşa gemilerin ihtiyacı olan ekipmanların, yerli kaynaklarla üretilmesi için; tip onay çalışmalarına teşvik ve destek sağlanarak ülke geneline yaygınlaştırılması geniş bir istihdam yaratılması yönünde önem kazanacaktır.

Emisyon azaltma çalışmalarında da en önemli unsur; fosil yakıtların yerini alacak sentetik yakıtlar olacaktır. Sentetik yakıtlarda hidrojen ve amonyak ilk sırayı almaktadır. Hidrojen, yüksek basınçla depolama zorluğu nedeniyle belirli küçük yeni inşa gemi tiplerinde etkili olurken, yaygın olarak daha güvenle büyük ölçüde gemilerin mevcut makinelerinde kullanılacak olan amonyak; geç tutuşma özelliği ile henüz test aşamasındadır.

Amonyak yakıtında, hızlandırıcı katkılarla tutuşmanın gecikmesinin giderilmesi için önemli makine üreticileri tarafından test çalışmaları sürdürülmektedir. Sentetik yakıt üretiminde Suudi Arabistan, modern laboratuvarlarında test çalışmalarına başlamış olup kendi sentetik yakıtını üretecektir.

Üniversite ve sektör temsilcilerinin amonyaktan kendi milli ve yerli yakıtımızı üretmek için laboratuvar ve test çalışmalarına başlamaları, değişen dünya denizcilik endüstrisinde Türkiye’nin önemli avantajlar sağlamasına fırsat tanıyacaktır. Aynı zamanda mevcut gemi makinelerine sentetik yakıt için retrofit ekipman üretimi ekonomisi; önemli bir istihdam hacmi oluşturacaktır.