‘Denizcilik Eğitimi’ yazı dizimize, Denizcilik Eğitimi I. Bölümünde “Denizcilik Eğitiminde Neredeyiz?” II. Bölümünde ‘’Deniz Eğitimi ve Zabitan Sınıfını Bekleyen Sorunlar’’, III. Bölümünde ‘’Deniz Zabitanı Olabilmek için Nereden Başlamalıyım?’’ ile devam etmiştim. Bu sayıda yani IV. Bölümde ise, ”Deniz Zabitan Olabilmek İçin Lisans Eğitimi Tercih Etmek’’ başlığı ile bilgiler aktarmaya çalışacağım. Denizcilik endüstrisinin gerek gemi gerekse kara teşkilatlanmalarında (okul, eğitim kurumları, şirket, liman, tersane vb.) köklü örf, adet, anane ve geleneklere sahip olunduğunu ve bu doktrin ile dünya denizciliğine hizmet verildiğini daha evvelden ifade etmiştim. Askeri ve sivil denizcilik geleneklerimiz, köklü ve şanlı tarihimizin parçası olan Osmanlı İmparatorluğu’ndan başlayarak,1923 yılı itibariyle Büyük Önder Atatürk ve kahraman silah arkadaşları atalarımız sayesinde kurulan bu cennet vatan üzerindeki Cumhuriyetimizin iftihar ettiği yapıdadır.

Başöğretmenimiz Büyük Önder Atatürk bir konuşmasında, “Bahriye’yi esaslı ve ciddi bir biçimde geliştirip, düzenlemek düşünülmelidir. Bu konuda başlangıç noktası, özellikle seçkin elemanları hak ettikleri gibi yetiştirip, onlardan memleketin ivedi gereksinimlerinde yararlanmak ve herhalde memleketin gücünün üzerinde hayallerden de uzak durmak olmalıdır.” olarak buyurmuştur. Yani seçkin elemanlar, en az iyi gemiler kadar önemlidir. Sadece gemi adamı değil, denizcilik ile ilgili her alanda yetişmiş insan gücünün büyük önemi vardır. Bu bağlamda;  her alanda olduğu gibi, denizcilik sektöründe de, kalifiye insan yetiştirmek öncelikli amaçlardan olmalıdır. Ancak bu sayede muasır medeniyetler ile yarış halinde olabilir, STCW ile uluslararası akreditasyon elde etmiş denizcilik mesleğinin mensuplarının, küresel arenada Türk bayrağı ile çalışmasını sağlayabiliriz.

Diğer sayılarda da bilgi verdiğim üzere; Türk denizcilik endüstrisinde gerek alaylılar (Her hangi bir okuldan mezun olmadan sektör içinde çalışıp yükselmek…) ve okul mezunları (Denizcilik liseleri, denizcilik meslek yüksekokulları, denizcilik yüksekokulları, denizcilik fakülteleri vb. okullarda eğitim alanlar.) denizcilik sektörüne hizmet etmektedir.  Ülkemizde çok önemli denizcilik liseleri, meslek yüksekokulları, yüksekokullar ve fakülteler bulunmaktadır. Bu okulların çok eski hizmet yılına bağlı olarak, önemli yerlere kadar gelmiş mezunları bulunmaktadır. Gemi Adamlarının, Eğitim Belgelendirme ve Vardiya Tutma Standartları (STCW) eğitim gereklilikleri ve donanımlarına haiz olarak hizmet vermesi beklenen okullar için ‘Büyük hizmetlere imza atıyorlar.’ demek yanlış olmaz.

Ülkemizin birçok bölgesinde lisans seviyesinde yüksekokul ve fakülteler bulunmaktadır. Yüksek Denizcilik Okulu, eski ismiyle İstanbul Teknik Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, köklü geçmişi ile ilk sırada karşımıza çıkar. Dokuz Eylül Üniversitesi, İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Piri Reis Denizcilik Fakültesi gibi başka fakülteler de lisans eğitimi için hizmet vermektedir.

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü denetiminde olan denizcilik eğitiminde, Yükseköğretim Kurulu ve Bakanlığın istediği şartları yerine getiren eğitimciler ile lisans eğitimlerinin verilmesi esaslarının sağlanmasını gerekmektedir.

Lisans aşamasında yetiştirilen zabit adayları, öncelikle yabancı dil hazırlık aşamasına tabi tutulmaktadır. Bu aşamada, üniversitenin kriterlerini yerine getiren adaylara yabancı dil hazırlık sınıfını geçme hakkı verilmekte ve adayların lisans eğitimleri başlayabilmektedir. Bir önceki bölümde bahsettiğim üzere, lisans aşamasında tercih yapmak üzere araştırma yapan aday adaylarının, seçilecek okulun Ulaştırma ve Altyapı bakanlığı tarafından ehliyet almak üzere yetkilerinin tam olarak verilmiş olduğunun ve gemi stajına gidilebilme ihtimallerinin değerlendirilmesinin hayati bir gereklilik olduğunu tekrar hatırlatmakta fayda vardır. Adaylar lisans eğitimi sırasında, açık deniz stajınızı tamamlayabilir, Gemi adamları Sınav Merkezi için gerekli olan yabancı dil puanını bir kereye mahsus muaf olarak aşabilir (Terfi aşamalarında yabancı dil için Gemi adamları ve Kılavuz Kaptanlar Eğitim ve Sınav Yönergesi esasları uygulanır.) direkt gemi adamları sınav sisteminde ilgili sınavı aşmış olarak gösterilebilmektedir.

Bu durum başlangıç aşamasında her ne kadar iyi görünse de ilerleyen zamanlarda  yabancı dil seviyesi tekrar sınav olarak adayların karşısına çıkmaktadır. Genel geçer tavsiyem, meslek hayatları boyunca yabancı dillerini sürekli sıcak tutmakta fayda olduğudur. Aynı zamanda lisans eğitimi hitamında, Global Maritime Distress Safety System - Küresel Denizcilik Tehlike ve Güvenlik Sistemi (GMDSS) ehliyetlerini de sınava girmeden mezuniyetlerine binaen alabilmektedirler. Aynı zamanda adaylar; lise ve önlisans aşamasında yönergenin bildirdiği üzere, staj deniz hizmetini tamamlama sonrasında uzakyol vardiya zabitliği/mühendisliği unvanını elde edebilmektedir. Denizciliği hedefleyen adaylar için, öncelikli olarak uzakyol hedeflenmesi gerekliliğinden dolayı, ilk tercihlerini lisans seviyesinden yana yapmalarının faydalı olacağı kanaatindeyim fakat adayların mevcut şartlarının (Maddi durum ve üniversiteye yerleştirme puanlarının yeterliliği gibi.)  dikkate alınması da göz ardı edilmemelidir. Ülkemiz okul anlamında zengin bir ülkedir. Türk denizcilerinin ve öğrencilerin bu değerlerin farkında olmaları ve kıymetini bilmeleri büyük bir önem arz etmektedir.

Hasan Bora Usluer kimdir?

Denizcilik hayatına 1999 yılında Kocaeli Üniversitesi, Karamürsel Meslek Yüksekokulu, Uzakyol Güverte Bölümü eğitimi ile başladı. 2001 ile 2014 yılları arasında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı’nda görev yapan Usluer, 2016 yılı itibariyle İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği Bölümü’nde doktora eğitimini tamamladı. Doç. Dr. Usluer, halen Galatasaray Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu Müdürü olarak görev yapmaktadır.