Navlun, küresel talepte görülen yavaşlama ve tedarik darboğazlarındaki kısmi iyileşmeye bağlı olarak son bir aylık dönemde yüzde 50’nin üzerinde geriledi. 7 Ekim’de 13 yılın zirvesi olan 5.650 seviyesine kadar yükselen Baltık Kuru Yük Endeksi, 15 Kasım itibariyle 2.759’a kadar çekildi. Birçok rotada boş gemi sayısının giderek arttığı belirtiliyor. Tüketici tarafında talebin mallardan hizmete kaymaya başlaması ve kimi emtialarda darboğazların hafiflemesine paralel olarak, navlun bedellerinin 2022’de de düşüşünü sürdürmesi bekleniyor. Küresel navlun bedelleri hem küresel talepte görülen yavaşlama hem de tedarik darboğazlarına yönelik bazı iyileşmelere bağlı olarak ekim ayında yüzde 50’nin üzerinde düştü. 2021’in sonunda sıkışmalar yaşansa da uzmanlar talebin mallardan hizmetlere kaymasıyla gelecek yıl navlunun daha da düşebileceği görüşünde.

Küresel ticaretin yüzde 80’ini taşıyan denizcilik sektöründe ekim ayında görülen rekor navlun bedelleri hem ekonomilerdeki ötelenmiş talebin soluğunun kesilmeye başlaması hem de limanlarda görülen sıkışıklığın bir nebze gevşemesiyle birlikte son bir buçuk aydır hızlı bir düşüş trendine girdi.

Şirketler, yatırımcılar ve politika yapıcılar liman sıkışmaları, navlun bedelleri, çip darboğazı, enerji krizi gibi sorunlarla boğuşmaya devam ediyor olsa da küresel ticaretin önemli barometrelerinden biri olarak kabul edilen Baltık Kuru Yük Endeksi ekimde 2008’den bu yana en yüksek düzeyi gördükten sonra sadece bir ay içinde yüzde 50’nin üzerinde düşüş kaydetti. 7 Ekim itibariyle 5.650 düzeyi ile 13 yılın zirvesini gören kuru yük endeksi, 5 Kasım itibariyle 2.715 düzeyine kadar geriledi. Endeks 15 Kasım itibariyle 2759 düzeyinde.

Uzmanlara göre bu düşüş tedarik darboğazlarında yaşanan sorunların bitmiş olmasından kaynaklanmıyor. Küresel ekonomide hükümetlerin verdiği desteklerle desteklenen talep kapasiteleri yormuş ve talebin coğrafi dengesizliği navlunu rekor düzeylere yükseltmişti. Şimdi ise desteklerle ve seyahat kısıtlamalarının kaldırılmasıyla tetiklenen bu ötelenmiş talepte bir momentum kaybı yaşanıyor ve Baltık Kuru Yük Endeksi’ndeki düşüşün ana nedeninin talepteki yavaşlama olduğu belirtiliyor. Çin’in kömür ithalatındaki düşüş ve kömür piyasasına yaptığı müdahaleler de endeksteki düşüşte etkili. Ayrıca tüm dünyada artan enflasyon tüketicilerin harcamalarını azaltmasına yol açan bir diğer etken.

“Boş gemi sayısı artışta”

Oslo merkezli uluslararası gemi brokeri Fearnleys haftalık müşteri notunda özellikle panamax navlun bedellerindeki düşüşe atıfta bulunurak şu değerlendirmeyi yapıyor: “Tüm rotalarda navlun yeterli talep olmaması nedeniyle düşüş kaydediliyor. Her iki yarımkürede de boş gemi sayısı artıyor” Fearnleys notunda bu düşüşün çok yakında bir zemin bulacağını beklediklerini de aktarıyor.

“Capesize’da navlun 2 yıla daha da düşecek”

Navlun bedellerindeki düşüşün bir nedeni de limanlarda görülen sıkışmalarda izlenen iyileşme. Sektör Noel döneminde sıkışmalar yaşansa da orta ve uzun vadede sorunun kalıcı olmayacağına inanıyor olmalı ki en büyük kuru yük gemileri capesize’da 6 aylık sözleşemeler ile 2 yıllık sözleşmeler arasında çok ciddi bir fiyat farkı oluyor.

Gemi brokeri Alibra Shipping Atlantik ve Pasifik Okyanusu rotalarında 6 ay vadeli capesize günlük ortalama kira bedeli sırasıyla 54.000 ve 52.500 dolar olduğunu aktarıyor. Ancak Pasifik rotasında 12 ay vadede bu fiyat 36.000 dolara, iki yıl vadede ise 26 bin dolara kadar düşüyor. Alibra’nın Araştırma Direktörü Rebecca Galanopoulos “Bunun anlamı piyaza liman sıkışıklığının gelecek yıl da büyük bir sorun olacağını öngörmüyor” yorumunu yapıyor.

RBC analisti Michael Tran ise Çin limanlarındaki sıkışmaların büyük bir kısmının çözüldüğünü ancak ABD’nin Batı yakasındaki Los Angeles/Long Beach konteyner limanında hala 222 bin TEU yükün beklemede olduğunu aktarıyor.

Kaynak: Dünya Gazetesi