Pandemi ve pandemi sonrası dönem bizleri alışılmışın çok ötesinde bir sürece sürüklerken, geçen sene Rusya ile Ukrayna arasında patlak veren savaş sadece bölgemizdeki piyasalara değil global ölçekte navlun piyasalarından emtia piyasalarına, finans piyasalarından gündelik yaşama kadar hemen her şeyi etkisi altına aldı ve almaya da devam ediyor. Pandemiden kurtulduk derken savaşa yakalanmış haldeyiz! Savaşın patlak vermesiyle ortaya çıkan kaos enerji ve hammade krizlerini de beraberinde getirdi. Peşinden gelen Rusya yaptırımları kaosu derinleştirdi. Üretimin, lojistiğin maliyeti artarken ticaret rotalarında köklü değişiklikler meydana geldi.

Koster piyasaları için Ukrayna ve Rusya’nın önemini burada belirtmeye gerek olduğunu düşünmüyorum. Bu iki ülke arasındaki savaş piyasaya yük arzından tutun, yakıt erişimine ve maliyetine, gemilerin donatılmasına kadar bir çok konuda koster armatörleri ve işletmecileri için olabilecek en ileri mertebede olumsuz etkiler ortaya çıkardı. Ukrayna limanlarının blokajı koster piyasaları için ana damarlardan birinin kesilmesi anlamına geliyordu, öyle de oldu. Rusya üzerindeki yaptırımlar koster piyasaları için bir diğer ana damarın yırtılması anlamına geliyordu, öyle de oldu. Yaz aylarının sonuna doğru “Hububat Koridoru”nun açılması ve Rusya üzerindeki yaptırımların kısmen gevşetilmesi ise zor şartlar ve büyük riskler altında da olsa koster piyasalarına nefes aldırmış oldu. Danube nehri limanlarından yapılan koster sevkiyatları ise çok sayıda gemiyi meşgul etmesi hasebiyle navlun piyasalarına olumlu bir katkı yaptı.

Öte yandan enerji krizi ve enflasyonla mücadele kapsamında Avrupa Birliği tarafından alınan önlemler Avrupa’da üretimin sekteye uğramasına yol açarken ticaret hacminin de dramatik şekilde düşmesine sebebiyet verdi. Koster piyasaları için en önemli yük grubu olan hububat savaş koşullarına rağmen bir şekilde taşınmaya devam ederken, çelik üretiminde, talebinde ve dolayısıyla taşınmasında gözlemlenen keskin gerileme koster piyasalarına oldukça hasar verici bir etkiye sahip. Noel tatilleri arifesinde piyasada gözlemlenmeye başlanan gerileme bugünlere kadar devam etti. Bu yazının yazıldığı mayıs ayı başı itibari ile ise koster navlun piyasalarının pandemi öncesi seviyelere geldiğini rahatlıkla soyleyebiliriz. Geçen hafta teklif edilen yüklerin günlük zaman kirası getirisi neredeyse OPEX seviyelerine kadar gerilemiş görünüyordu. Hububat koridorunun uzaltılmaması, mevsimsellik ve finansal piyasalardaki çalkantıları da hesaba katarsak yaz sonuna kadar durgun bir piyasa bekleyebiliriz. Hububat koridorunun uzatılmaması Danube Nehri limanlarındaki aktiviteyi olumlu etkilemesini bekleyebiliriz ancak Türkiye’nin hububat için yürürlüğe koyduğu yüzde 130’luk ithalat vergisinin etkisinin olumsuz olacağını hesaba katmak gerekir.

Sayılara gelecek olursak; ISTFIX verilerine göre 2-4K Dwt ton arası gemilerin günlük ortalama zaman kirası bu hafta 2,391 Usd olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde bu seviye 2,530 Usd idi. 4-6K Dwt ton arası gemilerin günlük ortalama kazancı 3,419 Usd olarak gerçekleşirken geçen yılın aynı döneminde bu seviye 3,617 Usd idi. 6-8K Dwt gemiler için mevcut günlük seviye 4,611 Usd olarak gerçekleşti, geçen senenin aynı döneminde bu seviye 4,878 Usd idi. 8-12K Dwt için ise değerler geçen hafta / geçen sene aynı dönem karşılaştırmasında 6,420 / 6,792.

Dileriz önümüzdeki dönem olumlu sürprizlerle bütün armatör ve işletmecileri mutlu edecek gelişmelere sahne olur.

Erhan Göçmen Kimdir?

2002 yılında 9 Eylül Üniversitesi Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Bölümü’nden mezun olduktan sonra önce İzmir’de, daha sonra da İstanbul’da çeşitli denizcilik firmalarında gemi brokeri ve kiralama müdürü olarak görev almıştır. 2013 yılından bu yana Oras Denizcilik’te Gemi Kiralama Müdürü ve Senior Broker olarak çalışmaktadır.