Sait Faik Abasıyanık yakaladığı balık pek küçük olunca onu öper ve tekrar denize salar. Yanındaki
balıkçı biraz şaşırarak;
“Ne yaptın, hiç balık öpülür mü?” diye sorar.
Sait Faik’in cevabı şu olur;
“Olsun, bu denizde benim öptüğüm bir balık dolaşıyor artık.”

Navlun piyasalarının tatmin edici olmaktan çok uzak olduğu bu dönemde istediğimiz navlunları
kazanmak konusunda elimiz kolumuz bağlı olsa da navlunlar dışındaki kazanımlarımıza sahip çıkmak
bütün armatör ve koster işletmecileri için çok önemli. Sefer öncesi hesaplarında standardizasyon;
seferlerle ilgili süre ve “claim” risklerinin iyi analiz edilip, risklerin artış oranında navlun taleplerinde
bulunulması; taşımalarda sıklıkla karşılaşılan eksiklik, yük hasarı; boğaz-kanal geçişlerindeki gecikme
riskleri vb.’lerinin en az teklif edilen-talep ettiğimiz navlunlar kadar önemli olduğunu; navlun
piyasalarının “iyi” ya da “kötü” olmasından bağımsız olarak taşıma sözleşmelerinde yılların ısrarı ve
pazarlığı ile yerleşik hale gelmiş, armatör ve işletmecileri koruyucu kloz’ların çok önemli kaleler
olduğu; hele de çokları için “taşıyacak yük bulmanın” tek önemli konu olduğu bu dönemde asla göz
ardı edilmemeli. Yük bulma kaygısının zirve yaptığı bu dönemde, navlundan bağımsız olarak yukarıda
varlığını, naçizane hatırlatmaya çalıştığımız kaleler de bu yazının denize bıraktığı küçük balıklar olsun.
2018 Noel dönemi ve hemen ardından Yeni Yıl tatillerinin peşinden Noel öncesi dönemin uzağında
kalmış olsa da koster piyasalarındaki “düzeltme” çok uzun soluklu olamamıştı. Önceki senelere
benzer bir şekilde ama bu kez daha erken başlayan aşağı yönlü trend zorlu hatta çok zorlu geçecek
2019 ikinci çeyreğinin adeta habercisi idi. Bahar ayları ile birlikte, “denk gelen” tatminkar istisnaların
dışında, tam olarak “survivor”a dönüşen bir koster navlun piyasası ile karşı karşıya kaldık.
Mevsimsel etkenlerin ışığında, aşağı yönlü trend beklenmeyen bir şey olmamakla birlikte; bahar
aylarında yönünü aşağı çeviren navlunların yaz başlangıcının hemen öncesinde pik yapması armatör
ve koster işletmecilerinin canını oldukça yaktı denilebilir. Öyle ki, görece kısa dönem aralıklarında ( 1
hafta-10 gün gibi) 6 bin dwt’lik gemilere teklif edilen yaklaşık 2-3 haftalık ve sadece kançelloları farklı
seferlerde 7-8 usd/tonlara varan düşüşler rapor edildi. 2-3 hafta spot pozisyonda bekleyen koster
gemileri “yeni normal” haline gelirken, bir aya varan spot pozisyonlu gemiler de gözlemlendi.
“Kiracımıza navlun indikasyonu gönderirken navlun kısmını boş bırakıp “Siz doldurun” diyoruz” itirafı
bir şehir efsanesi olmaktan çıkıp yaşanılan günün gerçekliği haline geldi.
Öte yandan kaybettiğimiz sadece navlun gelirleri değildi. “Yenilgi yenilgi kazandığımız” ve uzun zaman
alan uğraşlar sonucu kiracıları ikna ederek taşıma sözleşmelerine eklettirip, yerleşik hale getirdiğimiz
“Ambar Mühürleme”, “Zaman sayımı başlangıcı”, “Navlun ödeme süresi”, “Yük hasarı”, v.b.
konularda armatörü koruyacak ve haksız zararlara uğramasını engelleyecek içerikte hazırlanmış
kloz’ların armatörler tarafından herhangi bir direnç gösterilmeksizin kiracılar tarafından tek çırpıda
silinmesi de en az navlunlardaki düşüş kadar can sıkıcı. Biraz sonra aşağıda göreceğiniz sayılar ve
karşılaştırmaların bizlere anlatamayacağı bu gerçek, önümüzdeki güzel dönemde navlunlarla birlikte
yeniden kazanmamız gerekenler listesinin en tepelerinde yer almak zorunda. Navlun piyasalarının
görece tatmin edici seviyelere doğru çıkacağı önümüzdeki dönemde armatör ve koster işletmecileri
dirençlerini sadece navlun pazarlıklarında gösterirlerse haksız yere karşılaşacakları “claim”ler
sebebiyle Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olabilirler.

Şimdi gelelim sayılara ve hasar tespitine… 2018 yılı 27. Hafta itibariyle ISTFIX (www.istfix.com) bileşik
endeksi 632 puanda iken 2019 yılı aynı döneminde endeksin 150 puan düşüşle %23’lük bir gerileme
gösterdiğini görüyoruz. Günlük zaman kirası açısından verilere baktığımızda ise 8-12K Dwt
segmentinde 5,392 Usd’den 3,808 Usd’ye (-1,584 Usd); 6-8K Dwt segmentinde 3,757 Usd’den 2,653
Usd’ye (-1,104 Usd); 4-6K Dwt segmentinde 2,879 Usd’den 2,049 Usd’ye (-830 Usd); 2-4K Dwt
segmentinde ise 1,817 Usd’den 1,470 Usd’ye (-347 Usd) gibi ciddi bir gerileme söz konusu; hatta öyle
ki, bu son yıllarda gördüğümüz en keskin gerileme. Benzer verilere Avrupa Merkezli BMTI
raportörlerinin de ulaştığını, aynı dönem için raporlarında “Yük bulabilen armatör ve koster
işletmecilerinin gelirlerinin sabit maliyetler seviyesinin hemen altında veya üstünde seyrettiğini ve
armatör ve işletmecilerin sonraki bağlantılarında bunu korumaya çalıştıklarını” ifade ediyor. Navlun
seviyelerinin yönünü aşağı çevirip sonra da pik yaptığı dönemin 2019 yılında daha önceki yıllara göre
çok daha erken başladığının altını, sağlık bir karşılaştırma yapabilmek açısından, bir kez daha çizmek
isterim.
Bütün bunlara rağmen gecenin en karanlık anının şafağın sökmesinden hemen önceki zaman
olduğunu da unutmamak gerekiyor. Bu satırların yazıldığı haziran ayının başlarında toplayabildiğimiz
çeşitli veriler yakın geleceğe dair umutlar beslemek konusunda bizleri motive edici. Koster piyasaları
için hacmi itibari ile en önemli yük grubu olan hububatın ticareti ve taşımalarına ilişkin sevindirici
haberler yok değil. Önemli “Trade House”larla yaptığımız fikir alışverişlerinde Karadeniz bölgesi için
bu sene hasadın geçen senelere nazaran erken başladığı ve “order book”ların Temmuz’un ikinci
yarısından itibaren canlılık göstereceği haberlerini duyuyoruz. Bu hareketliliğin navlunlar üzerinde ne
kadar etkili olacağını kestirmek güç ama pozitif bir etki hissedeceğimiz de aşikar. Aşikar olan bir başka
durum ise yük arzındaki artışın navlunlara etki etmesinden önce spot pozisyondaki gemileri abzorbe
etmesi gerekliliği. Avrupa’da ise birçok “trader” ve “broker”ın masası yaz tatilleri sebebiyle boş.
Aciliyet arz etmeyen taşımaları için kiracıların da acelesi yok ve hemen hemen arzu ettikleri
seviyelerin de altında navlunlarla taşımalarını yaptırabiliyorlar. Öte yandan Avrupalı “Trade House”lar
da hububat taşımalarında Temmuz’un ikinci yarısını işaret ederek, o dönemle birlikte bölgelerinde
hareketlenme beklediklerini ifade ediyorlar.
Klasik olarak navlunların armatör ve koster işletmecileri için tatmin edici seviyelere ulaşması sadece
hububat piyasasındaki hareketliliğe değil aynı zamanda yaz tatillerinin sona erişine, diğer tarım
ürünlerinin de yoğun olarak piyasaya girişine, bölge ticaretindeki her türlü siyasi gelişmeden ve finans
piyasalarından (hele ki ticaret savaşlarının bu derece yoğun bir gündem olduğu dönemde) direkt
etkilenen demir-çelik ürünleri gibi önemli emtianın piyasada kayda değer seviyede yer almasına, üre
ve kömür ticaretindeki yüksek randımana da ihtiyaç duyuyor. Bunlar hesaba katıldığında yüzlerin
gülmesi için Eylül-Ekim aylarını beklemek gerekebilir. Yine de armatör ve koster işletmecileri için
yüzleri güldürecek bir dönemin eşiğinde olmak motivasyonu yüksek tutmak için yeterli sebep.
Pruvanız neta rüzgarınız kolayına olsun.